Bớt thượng bì bẩm sinh là 1 trong những loại bớt xuất hiện tính từ lúc sinh ra hoặc trong các năm đầu đời. Hãy cùng tìm hiểu bớt thượng bì là gì? Các phương pháp xóa chàm bớt hiệu quả hiện nay để điều trị bớt thượng bì bẩm sinh là gì?

Tỷ lệ gặp bớt thượng bì khoảng là khoảng 1/1000 trẻ lọt lòng.

Nguyên nhân gây ra bớt thượng bì chưa thực sự rõ, đến nay người ta thấy mang vai trò của đột biến gen và của HPV (Human Papilloma Virus) của cơ chế bệnh sinh.

Bớt thượng bì mang biểu hiện lâm sàng nhiều, trong đó hay gặp gỡ nhất đó là bớt sùi thượng bì và bớt tuyến bã.

Bớt thượng bì bản chất là bởi sự quá sản lành tính của những tế bào thuộc thượng bì, bao gồm những tế bào sừng, tuyến bã, đơn vị nang lông – tuyến bã, tuyến apocrine và eccrine. Dựa vào thành phần chiếm thế mạnh trên hình ảnh giải phẫu bệnh của tổn thương mà người ta chia bớt thượng bì bã thành 5 loại:

– Bớt sùi thượng bì (verrucous epidermal nevus): ví như các tế bào sừng chiếm phần lớn.

– Bớt tuyến bã (nevus sebaceous): nếu cấu trúc tuyến bã chiếm hầu hết.

– Bớt nang lông – tuyến bã: nếu cấu trúc của nang lông – tuyến bã chiếm đa số.

– Bớt eccrine (eccrine nevus): là tuyến eccrine chiếm điểm mạnh.

– Bớt apocrine (apocrine nevus): nếu cấu trú ưu thế là tuyến apocrine.

Bớt thượng bì trong rất nhiều các trường hợp là lành tính, không ảnh hưởng tới chức năng của các cơ quan, đa phần gây mất thẩm mỹ, muốn được điều trị. Tuy nhiên, cũng mang một số nếu siêu hiếm gặp, bớt thượng bì là một biểu hiện nằm trong hội chứng bớt thượng bì (epidermal nevus syndrome) gây ảnh hưởng đến rất nhiều cơ quan quan trọng trong đó có hệ tim mạch, hệ thần kinh và mắt.

II. LÂM SÀNG

Bớt thượng bì sở hữu biểu hiện lâm sàng phổ biến, mang sự khác biệt một ít giữa những thể khác nhau. Tuy nhiên, trên lâm sàng chủ yếu gặp bớt sùi thượng bì và bớt tuyến bã.

1. Bớt sùi thượng bì.

Tổn thương cơ bản là những dạng tổn thương dạng sẩn mang màu vàng nâu hoặc màu giống sở hữu màu da, ranh giới rõ ràng sở hữu da lành. Các tổn thương này sở hữu thể liên kết sở hữu nhau tạo thành mảng, bề mặt của mảng sở hữu những tổn thương giống dạng u nhú.

Tổn thương có thể khu trú hoặc lan toả. Trong đa số trường hợp, tổn thương phân bố thành dải theo đường Blaschko (bớt sùi thượng bì thành dải). Tổn thương có thể bị một bên cơ thể hoặc lan sang hai bên.

Vị trí hay gặp của bớt sùi thượng bì là ở chi dưới, sau đó là ở trên thân mình, ít gặp ở vùng đầu mặt cổ.

Theo thời gian, tổn thương hay có xu hướng dày hơn và sẫm màu hơn.

Hầu hết bệnh nhân thường không có triệu chứng cơ năng. Một vài giả dụ tổn mến với thể đỏ kèm theo ngứa và bong vảy trong giả dụ bớt sùi thượng bì thành dải với viêm (một biến thể của bớt sùi thượng bì).

2. Bớt tuyến bã

Biểu hiện lâm sàng của loại bớt tuyến bã phát triển theo 3 giai đoạn:

Giai đoạn 1 (từ lúc mới sinh tới tuổi dậy thì): là dạng dát hoặc mảng, ranh giới hơi rõ ràng với da lành. Ví như là tổn thương ở da đầu thì đông đảo những trường hợp tóc không mọc tại chỗ đó.

Giai đoạn 2 (tuổi dậy thì tới tuổi trưởng thành): Tổn thương mới biểu hiện rõ, do đây là thời kỳ tuyến bã phát triển mạnh, bệnh nhân nên đến viện khám ở giai đoạn này. Tổn thương căn bản là dạng mảng kích thước từ vài milimet đến vài centimet, ranh giới rõ rệt đối với da lành, có màu vàng da cam. Bề mặt của tổn thương khá bóng và ko mang lông hay tóc. Đôi khi bề mặt tổn thương sở hữu thể sần sùi như dạng u nhú. Vị trí đa số phân bố ở vùng đầu – mặt – cổ, ít khi gặp ở thân mình tay chân. Bớt thường là riêng lẻ, ít sở hữu ví như đa dạng tổn thương hay tổn thương thành dải như bớt sùi thượng bì.

Giai đoạn 3 (tuổi trưởng thành tới già): có thể xuất hiện những tổn thương u lành và ác nghiệt tính, trong đó hay bắt gặp có trichoblastoma, trichilemmoma hay ung thư tế bào đáy, ung thư tuyến bã,…

III. CẬN LÂM SÀNG

1. Mô bệnh học: Phần lớn những giả dụ mang hình ảnh tăng sừng, xốp bào và cấu trúc dạng u nhú. Trường hợp tổn thương ở trên da đầu, thì ko thấy cấu trúc của nang tóc. Không tính ra còn với thể thấy hình ảnh tăng sinh của nang lông, tuyến bã, tuyến apocrine và eccrine chưa trưởng thành.

2. PCR – HPV (Human Papilloma Virus): có thể dương tính trong vài trường hợp

IV. CHẨN ĐOÁN

1. Chẩn đoán xác định: Dựa vào những đặc điểm lâm sàng và mô bệnh học.

2. Chẩn đoán phân biệt:

2.1 Lichen phẳng thành dải (lichen striatus): là tổn thương dạng sẩn tăng sắc tố hoặc màu da, đỉnh phẳng, kích thước từ 1-3mm, phân bố thành dải theo đường Blaschko. Bệnh xuất hiện đột ngột và kém cỏi tự dừng trong vòng 1-2 năm. Mô bệnh học sở hữu đặc điểm của lichen phẳng, xâm nhập lympho bào dạng lichen ở trung bì, thượng bì với hiện tượng xốp bào và dị sừng.

2.2 Vảy nến thành dải (linear psoriasis): Trong một số trường hợp khó để phân biệt vảy nến thành dải và bớt sùi thượng bì thành dải mang tình trạng viêm (là một biến thể của bớt sùi thượng bì) ngay cả trên mô bệnh học. Trong nếu này, nên dựa vào phổ biến chi tiết như tiền sử gia đình có người bị vảy nến, các tổn thương khác của vảy nến như đương móng hay có đáp ứng có thuốc điều trị vảy nến hay ko để phân biệt. Về mô bệnh học, vảy nến thành dải với hầu hết các đặc điểm của vảy nến.

2.3 Porokeratosis thành dải (linear porokeratosis): Thể hiếm gặp gỡ của porokeratosis. Bệnh gặp gỡ ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ. Tổn thương cơ bản là dạng mảng, viền tương đối gồ cao và có hiện tượng dày sừng. Mô bệnh học điển hình có hình ảnh của “cột lá sừng” (cornoid lamella), do các tế bào á sừng ép chặt vào nhau.

2.4 Bệnh Darier thành dải (linear Darier disease): Bệnh da di truyền hiếm bắt gặp. Bệnh khởi phát ở tuổi dậy thì. Tổn thương cơ bản là dạng sẩn màu vàng-nâu hoặc màu da, với dày sừng. Vị trí hay bắt gặp là ở mặt, ngực và lưng.

2.5 Sắc tố dầm dề (incontinentia pigmenti): Là bệnh da di truyền hiếm gặp, do đột biết gen trội nằm trên nhiễm sắc thể X. Bệnh kém xuất hiện ngay từ lúc sơ sinh và diễn biến qua 4 giai đoạn: mụn nước – bọng nước, dày sừng và sùi, tăng sắc tố và cuối cộng là teo da, tránh sắc tố.

V. ĐIỀU TRỊ

1. phép tắc điều trị:

– loại bỏ.

– hạn chế tái phát.

– Đảm bảo về mặt thẩm mỹ và chức năng sau điều trị.

– Lựa tìm phương pháp nào để điều trị dựa trên phổ biến yếu tố trong đó có nhu cầu điều trị của bệnh nhân, vị trí và mức độ lan toả của tổn thương.

2. Điều trị cụ thể:

2.1 Phẫu thuật:

– Phẫu thuật cắt bỏ đa số tổn thương theo ranh giới của da lành và cắt bỏ tới tận lớp trung bì sâu.

– Ưu điểm: loại bỏ được hoàn toàn tổn mến và hạn chế tái phát.

– Nhược điểm: Khó thực hiện giả dụ vết bớt lan toả và kích thước quá to. Do đó, cách này chủ yếu được áp dụng với các vết bớt kích thước ko quá to và khu trú.

– phương pháp này kém được áp dụng trong bớt tuyến bã, bớt tuyến bã – nang lông, bớt tuyến apocrine và eccrine

2.2 LASER:

– LASER CO2: hiệu quả với tổn thương bớt thượng bì mềm và phẳng.

– LASER Erbium: yttrium aluminum garnet (Er:YAG): thường đem đến hiệu quả thẩm mỹ hơn, ít để lại sẹo hơn so với LASER CO2, nhưng tỉ lệ tái phát cao hơn.

2.3 Thuốc bôi tại chỗ:

– chủ yếu được coi là điều trị bổ sung nhằm giảm thiểu tái phát.

– những thuốc bôi là: corticoid bôi, retinoid bôi, 5-FU bôi, calcipotriol bôi.

2.4 Thuốc toàn thân: Retinoid uống (isotretinoin, acitretin) sở hữu thể được dùng trong những trường hợp như bớt sùi thượng bì thành dải lan toả toàn thân.

2.5 các cách điều trị thay thế khác: nạo currete, áp rét mướt, lột (peel), bào da,…

Nguồn tham khảo: https://dalieu.vn/bot-thuong-bi/